You are currently viewing AUTYZM – JAK MÓWIĆ O NIM INNYM DZIECIOM

2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Kwiecień w szczególny sposób poświęcony jest osobom w spektrum autyzmu. W tym czasie możemy spotkać się z różnymi kampaniami społecznymi, mającymi uświadamiać, czym jest autyzm i jak osoby w spektrum postrzegają świat. Warto, abyśmy pamiętali o dzieciach i dorosłych w spektrum nie tylko w kwietniu!

Pytanie — odpowiedź

Do napisania tego artykułu zainspirowało mnie pytanie, które dostałam na Instagramie i za które bardzo dziękuję! „W grupie mojego syna jest chłopczyk, który ma autyzm i jest on agresywny. Jak pomóc mu zrozumieć inność kolegi?”

Temat wspierania dziecka w rozumieniu trudności innego dziecka jest bardzo ważny. Słyszę w tym pytaniu z jednej strony chęć zatroszczenia się o własne dziecko, ale również wzięcia pod uwagę perspektywy drugiego dziecka, pomoc w zrozumieniu jego zachowań.

Zobacz perspektywę swojego dziecka

Zanim zaczniesz dziecku objaśniać świat, zapytaj i posłuchaj: co czuje Twoje dziecko w tej sytuacji? Jak postrzega swojego kolegę i jego zachowania? Jak je rozumie? Czego mu potrzeba, kiedy widzi różne zachowania swojego kolegi z przedszkolnej grupy? Warto dawać dziecku często taką przestrzeń na rozmowę i być ciekawym jego perspektywy 😊

Posłuchaj swoich rodzicielskich odczuć i przekonań

Posłuchaj siebie i swoich rodzicielskich odczuć oraz przekonań w tej sytuacji. Czego chciałabyś nauczyć swoje dziecko? Czego się boisz? Jak Twoje dziecko czuje się w tej relacji z kolegą? Czym dla Ciebie jest autyzm? Itp. Czasem nam — dorosłym jest trudniej, mamy więcej obaw, niż dzieci, które pojmują i przyjmują rzeczywistość inaczej.

Pokaż, że różnimy się między sobą

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem i pokazuj mu, że każdy człowiek jest inny. Mamy różny wygląd, różne zainteresowania i umiejętności, ale też różny sposób odbierania bodźców, różny sposób reagowania na sytuacje, różne trudności, których doświadczamy. „Różny” nie znaczy gorszy. „Różny” znaczy odmienny. Możecie poprzyglądać się sobie w lustrze, pozostałym domownikom i ich reakcjom, pooglądać dzieci na placu zabaw, porozmawiać o przedszkolu. Cudownie nadają się do takich rozmów książki Magdaleny Boćko-Mysiorskiej z serii „Tosia i Julek (Nie) tacy sami”. Są idealne dla przedszkolaka. [1]
 
 

 

Opowiedz i pokaż, czym jest autyzm

Opowiedz dziecku, czym jest autyzm, jakich trudności mogą doświadczać dzieci czy dorosłe osoby w spektrum autyzmu. Wcześniej zajrzyj na wartościowe strony i profile w mediach społecznościowych wspierające osoby w spektrum, np. Fundacja Synapsis, Fundacja Prodeste czy profile rodzin, które mają dzieci w spektrum i pokazują swoje życie, np. dwoje do poprawki. Żeby mówić o autyzmie czy innych zaburzeniach, trzeba najpierw poznać, zrozumieć i zaakceptować.

Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć problemy z mówieniem, postrzeganiem świata, rozumieniem relacji społecznych. Mogą w odmienny sposób odbierać wrażenia zmysłowe. Nie jest to ani gorsze, ani lepsze postrzeganie świata: jest po prostu inne i zasługuje na nasze zrozumienie. Możesz o tym swojemu dziecku opowiedzieć, możesz też spróbować pokazać, np. popatrzeć na świat przez rozmazane szkiełko. Możesz też obejrzeć taką bajkę.

Opowiadaj też, jakie mogą być sposoby radzenia sobie z nadmiarem bodźców. Czasami są to takie zachowania jak krzyk czy agresja, a czasami wycofywanie. I podkreślaj, że te zachowania nie są wymierzone w konkretne osoby, że dzieci w spektrum autyzmu potrzebują akceptacji i wsparcia.

Widzę tu też przestrzeń do pracy w przedszkolu, by budować świadomość innych dzieci, by dziecko w spektrum nie czuło się odrzucone czy wykluczone.

O autyzmie słów kilka

Autyzm to nie choroba! Odchodzi się również od rozumienia go w kategoriach zaburzenia. Jest to raczej indywidualny stan czy wzorzec neurorozwojowy (Autism Spectrum Condition, ASC). Wpływa on całościowo na rozwój i funkcjonowanie danej osoby.

W Europie autyzm diagnozuje się u około 1 na 100 dzieci.

Przyczyny autyzmu nie są w pełni poznane. Na jego ujawnienie się mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. [2]

Jeśli Cię coś niepokoi, zajrzyj na stronę programu wczesnego wykrywania autyzmu BADABADA.

Diagnozę spektrum autyzmu może postawić lekarz psychiatra razem z interdyscyplinarnym zespołem (psycholog, pedagog, ew. logopeda).

Autyzm rozumiemy jako spektrum, co oznacza, że osoby z diagnozami ze spektrum autyzmu mają różny zestaw cech i ich nasilenia. Nie ma jednego, typowego sposobu zachowania osób z autyzmem. 

Trudności osób w spektrum dotyczą zazwyczaj trzech sfer funkcjonowania: relacji społecznych, komunikacji  oraz zainteresowań i w odniesieniu do dzieci — sposobu zabawy. Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć problemy:

  • w rozumieniu relacji społecznych np. jak czują się inne osoby i co mają na myśli; odczytywaniu mimiki twarzy i rozumieniu gestów; nawiązywaniu przyjaźni; rozumieniu i przestrzeganiu reguł i zasad; wyrażaniu swoich emocji
  • w komunikowaniu się — część osób nie mówi lub ma ograniczony zasób słów; inni mogą mówić płynnie, ale mają trudności z rozumieniem kontekstu i abstrakcyjnych pojęć lub posługują się mową w sposób, który może wydawać się usztywniony
  • w powtarzalnych wzorcach zachowań, aktywności czy zainteresowań, np. nie lubią zmian i stresują je nieoczekiwane wydarzenia; przywiązują się do codziennych rutyn; mogą prezentować specyficzne zainteresowania jednym lub kilkoma tematami, np. znaczki, pociągi
  • ze zmienionym odbiorem i przetwarzaniem bodźców sensorycznych z otoczenia, np. narzekają, że jest za jasno, za głośno lub brzydko pachnie, chociaż inni tak nie uważają.
  • z nadwrażliwością lub ograniczonymi reakcjami na bodźce słuchowe, wzrokowe, dotykowe, bólowe  i zapachowe. Mogą doświadczać przeciążenia sensorycznego, które objawia się płaczem, paniką, czasami złości i utrudnia im panowanie nad swoimi reakcjami.

Wczesna diagnoza i odpowiednio dostosowane do potrzeb osób w spektrum środowisko i wsparcie może znacznie poprawić ich jakość życia i zapobiegać wtórnym konsekwencjom, np. poczuciu głębokiej alienacji prowadzącej do kryzysów, depresji itd.

Zdjęcie:  Alireza Attari on Unsplash

Dodaj komentarz